Voedselproductie gaat gepaard met landgebruik, verbruik van water en nutriënten, uitstoot van broeikasgassen, uitputting van visgronden en verlies van biodiversiteit. De vraag naar voedsel stijgt wereldwijd, hierdoor wordt het steeds belangrijker om nieuwe vormen van duurzame voedselproductie toe te gaan passen. Duurzame voedselproductie beschermt de ecologische systemen en belast het milieu zo min mogelijk.
Bij duurzame voedselproductie wordt er tijdens de productie rekening gehouden met dierenwelzijn, natuurbehoud, milieu en klimaat. Verschillende technieken en systemen worden al toegepast in Nederland, en zijn ook te vinden in Zeeland. Denk hierbij aan voedselbossen, herenboeren, bio-vegan landbouw, strokenteelt, biodynamische en biologische landbouw en bijvoorbeeld de GoodFoodClub waar duurzame producent en consument met elkaar kennismaken.
Een voedselbos of eetbare bostuin is een productief bos met eetbare, meerjarige gewassen. Er is ook veel diversiteit met als doel om een duurzaam ecosysteem te creëren. Naast het produceren van voedsel, verbetert een voedselbos namelijk ook de leefomgeving. Het verhoogt de biodiversiteit, het verrijkt de bodem, het vangt fijnstof op, het verbetert het waterbeheer en het zorgt voor CO2 opslag in bomen en struiken
In Zeeland is het concept voedselbos groeiende. Voedselbron Graauw, Voedselbos Hof ter Linde en Voedselbos Schouwen zijn goede voorbeelden van dit concept.
Meer informatie of zelf een voedselbos starten? Kijk op de pagina van kennisnetwerk voedselbossen in Zeeland.
Stichting Landschapsbeheer Zeeland
Agroforestry is een meer akkerbouwmatige vorm van een voedselbos waarbij meerjarige houtige gewassen (bomen en struiken) bewust worden gecombineerd met (éénjarige) landbouwgewassen en/of dieren. Zo kunnen rijen bomen in een akker worden aangeplant, oeverstroken aangelegd en voederhagen in weilanden voor koeien en geiten worden aangeplant.
Herenboeren is een groeiende burgerbeweging die aantoont dat de productie van ons voedsel beter, anders en duurzamer kan. Een herenboerderij is een coöperatie met leden (inwoners) die samen eigenaar zijn van de boerderij en met de boer de koers uitzetten. In het concept herenboeren wordt biodiversiteit gestimuleerd.
Zeeland kent twee herenboerderijen, een op Schouwen Duiveland: Herenboeren Enghebaert en een in Goes: Herenboeren Goes
Bio-vegan landbouw is een puur biologisch en plantaardig landbouwsysteem. Deze vorm van teelt sluit het slachten van dieren en het gebruik van dierlijke meststoffen uit. Een voorbeeld van bio-vegan landbouw is No Shit. In Zeeland is tuinderij Plantalia in Ritthem hier een goed voorbeeld van. Tuinderij Plantalia is een vorm van CSA landbouw.
Bij CSA landbouw, ook wel gemeenschapslandbouw genoemd, ondersteun je de boeren, gemeenschap en een beter voedselsysteem. Als lid weet je precies waar je eten vandaan komt. CSA zorgt naast duurzame geproduceerde producten ook vaak voor andere belangen zoals een gezonde bodem of zorg voor biodiversiteit.
Bij strokenteelt worden, in tegenstelling tot monocultuur, op een perceel meerdere gewassen in stroken naast elkaar geteeld. De diversiteit aan gewassen gaat hiermee omhoog, wat bijdraagt aan een toename aan soorten als boerenlandvogels en een rijker bodemleven. Doordat er afwisseling is in gewassoorten, kunnen ziekten en plagen zich bovendien minder snel verspreiden, waardoor er minder gewas-beschermende middelen nodig zijn.
In Zeeland worden er op diverse plekken geëxperimenteerd met strokenteelt. Zo ook in het project “naar een meer toekomstbestendige landbouw’ bij proefboerderij de Rusthoeve, waar ook ZMf betrokken bij is. Daar zijn de stroken variërend van 6 tot 12 (Rusthoeve) of 30 meter breed bij diverse boeren verspreidt over Zeeland. Uit dit project blijkt dat het telen in stroken een duidelijke meerwaarde heeft voor de aantrekkelijkheid van het landschap, ook is er een hogere variatie aan soorten akkervogels te vinden. Het project strokenteelt krijgt een vervolg project ‘Gewasdiversificatie’. Dit project zal verschillende maatregelen testen waaronder strokenteelt, mengteelt, maaibeleid, alarmsystemen voor wild en innovatief gebruik van groenbemesters.
Bij biologische landbouw worden producten geproduceerd op een manier waar rekening gehouden wordt met effecten op het milieu en dierenwelzijn. Bij biologische landbouw worden daarom uitsluitend natuurlijke bestrijdingsmiddelen ingezet. Daarnaast wordt er geen kunstmest gebruikt en worden er geen synthetische kleur-, geur- en smaakstoffen toegevoegd aan een product. Ook wordt er bij biologische landbouw rekening gehouden met het behoud van biodiversiteit. Bij biologische veeteelt krijgen de dieren geen antibiotica of groeibevorderaars toegediend, daarnaast krijgen ze uitsluitend biologisch voer. Ook is het verboden om lichaamsdelen van de dieren te amputeren. Uit de cijfers van Skal, de certificeringsorganisatie voor de biologische landbouw, blijkt dat in Zeeland het aantal biologische bedrijven wat stagneert rond ruim 200 bedrijven. In 2021 telde Zeeland 223 biologische bedrijven.
De biodynamische landbouw doet al het bovenstaande, maar zetten er vaak nog een extra plus op. Zo mogen de jonge kalfjes bij de moeder blijven en drinken, en streven ze het sluiten van de kringloop op bedrijfsniveau na (gemengd bedrijf – ofwel mest en voer van eigen bedrijf. Biodynamische voedingsproducten zijn in de winkel te herkennen aan het Demeter-keurmerk.
Een Zeeuws voorbeeld van biodynamisch boerenbedrijf kan gevonden worden in Ritthem bij Hof Eindelienge. Een ander voorbeeld is Loverendale Ter Linde in Oostkapelle. Wist je dat dit het oudste biologische bedrijf van Nederland is?
Foto: Hoekman Brothers
De GoodFoodClub is een initiatief van de Natuur en Milieufederaties. Met dit initiatief willen we het aandeel duurzaam en lokaal voedsel vergroten en iedereen ondersteunen die zich hiervoor inzet. Denk hierbij aan duurzame boeren maar ook eethuizen die koken met verspilde groenten. Ook in Zeeland zijn er van deze aanbieders.
Projectleider Energietransitie, Biodiversiteit, Landbouw
Hallo! Leuk dat je op onze website bent en informatie komt zoeken over ons werk en over de natuur en het milieu in Zeeland. De website van ZMf maakt gebruik van cookies. Dit zijn analytische en functionele cookies, die geen persoonsgegevens verzamelen en helpen de website goed te laten functioneren. Wil je meer weten over hoe we omgaan met jouw privacy op onze website? Lees dan het privacy beleid van ZMf.