Naar een toekomstbestendige landbouw in Zeeland: Strokenteelt

De landbouw heeft te maken met grote uitdagingen. In de akkerbouw zijn er steeds minder middelen voor gewasbescherming beschikbaar, middelen worden niet meer geproduceerd of worden zelfs verboden. Tegelijk neemt, door onder andere temperatuurstijging en droogte, het aantal (schadelijke) insecten toe. Veehouders zijn verplicht 65% van het benodigde eiwit voor diervoeders van hun eigen land te halen, moeten hun CO2 emissie terugdringen, moeten zorgen dat hun mest wordt afgezet en kampen met lagere kwaliteit van ruwvoer. Een andere hoofdbreker is de sterke afname van biodiversiteit.

Sleutel naar herstel

Door de schaalvergroting van de landbouw en het intensieve karakter ervan zijn insectenpopulaties, die aan de basis van de voedselketen staan, ingestort en verdwijnen ook steeds meer andere dieren, zoals akkervogels, in snel tempo. Het ecosysteem raakt hierdoor uit balans. Dit is een groot probleem, ook voor de landbouw en de hele samenleving. Om een gezonde voedselproductie en leefomgeving te kunnen behouden is er een evenwicht nodig in dat ecosysteem. Natuurinclusieve landbouw kan een belangrijke sleutel zijn in het herstel van de natuur op het platteland.

Noodzaak van systeeminnovatie

In het verleden zijn er al verschillende projecten uitgevoerd waarin stappen in de juiste richting zijn gezet, zoals stimuleren van natuurlijke plaagbestrijding, akkerranden en maatregelen voor een gezonde bodem. Het resultaat bleef echter marginaal, omdat er niet naar het hele systeem werd gekeken. Er is een systeeminnovatie nodig, een echt andere bedrijfsvoering op de landbouwbedrijven. Daar komt het project ‘Strokenteelt in Zeeland’ om de hoek kijken.

Strokenteelt in Zeeland is een driejarig project dat ondersteund wordt met Europees en provinciaal geld. Jonge boeren gaan erin voorop. Het project is een samenwerking van Zeeuws Agrarisch Jongeren Kontakt (ZAJK), Agrarisch Innovatie en Kenniscentrum Rusthoeve, Stichting Het Zeeuwse Landschap, de Zeeuwse natuur en milieufederatie ZMf en adviserende partijen Delphy en DLV Advies.

Telen in stroken

Bij strokenteelt telen we niet één gewas op één blok maar telen we meerdere gewassen in stroken naast elkaar. Een groep akkerbouwers en veehouders stelt samen een teeltplan op en experimenteren met nieuwe systemen en methoden. Door te telen in stroken ontstaat er een natuurlijk robuust systeem, waarin ziekten en plagen minder kans krijgen. Uit onderzoek van WUR in Wageningen blijkt ook dat strokenteelt een hogere opbrengst geeft voor de boer. Een proef van Stichting Zeeuws Landschap en een aantal boeren op Schouwen-Duiveland laat zien dat strokenteelt met diverse gewassen extra natuurwaarde oplevert. Mede door het telen in stroken, het aanleggen van akkerranden en groen ingerichte ‘overhoekjes’ op de akkers en het laten staan van winterstoppels is het aantal boerenlandvogels er toegenomen en het landschap afwisselender geworden.

Verschillende breedtes

Bij strokenteelt wordt niet geteeld in de conventionele ‘blokken’, maar in stroken met verschillende breedtes, varierend van 6 tot 12 of 30 meter breed. Wij onderzoeken hierbij het effect op de weerbaarheid van gewassen, de opbrengst en natuurwaarde. Uiteindelijk zoeken we naar een optimaal systeem, zowel voor de boer als voor de natuur.

Het strokenteeltproject wordt op meerdere plekken en bij meerdere boeren uitgevoerd. Een van de locaties is Agrarisch Innovatie en Kenniscentrum Rusthoeve in Colijnsplaat. Hier worden diverse proeven uitgevoerd met stroken van 6 en 12 meter. De effecten en resultaten hierin worden gemonitord. Bij de deelnemende telers gaat het vaak om bredere stroken, omdat de machines die zij hebben (nog) niet geschikt zijn voor de smallere stroken.

Verhalen uit het veld

De deelnemers aan het project Strokenteelt zijn gepassioneerd over hun werk en vertellen enthousiast over hun motivatie en aanpak binnen het project en welke resultaten ze verwachten en zien. Lees hun verhaal.

Kennis uitwisselen tussen boeren

Minstens zo belangrijk als het experimenteren met en zoeken naar nieuwe landbouwsystemen is het uitwisselen van kennis hierover. Daarom richt het project ‘Naar een toekomstbestendige landbouw in Zeeland’ zich ook op het bouwen aan een kennisnetwerk en het organiseren van bijeenkomsten. Daarnaast bieden we ook een laagdrempelig cursusprogramma aan voor alle Zeeuwse agrariërs.

Bijeenkomsten

Tot nu toe organiseerden we de volgende bijeenkomsten:

16 januari 2024: Snelcursus strokenteelt 2023
Op 16 januari werd er een snelcursus strokenteelt georganiseerd. Tijdens deze fysieke avondbijeenkomst nam Anneleen Riemens de agrariërs mee in de wereld van strokenteelt. Zij startte eerst met een korte uitleg rondom de theorie van strokenteelt. Vervolgens gingen de agrariërs in tweetallen aan de slag om één van hun percelen thuis in te delen als strokenteeltperceel. Vervolgens 58 vertelt Anneleen waar zij allemaal rekening mee moeten houden met het maken van hun bouwplan. Na deze theorie gaan de agrariërs weer in de tweetallen aan de slag om voor hun zelf ingedeelde perceel een bouwplan op te stellen. Deze bouwplannen hebben de duo’s aan het einde van de avond aan elkaar gepresenteerd. Zie hier de link naar de handleiding en het verslag van de snelcursus

9 maart 2023: Bijeenkomst ‘Is strokenteelt klaar voor de toekomst?’
Tijdens de slotbijeenkomst van dit project ‘Naar een toekomstbestendige landbouw in Zeeland; van breed naar smal’ deelden we de bevindingen, zowel van Zeeuwse resultaten als ook van landelijke.

Bekijk de resultaten

1 februari 2022: Webinar Ervaringen en resultaten van strokenteelt
We zijn ondertussen alweer 2 jaar op weg met ons project ‘Toekomstbestendige landbouw; van breed naar smal’. We hebben je in die afgelopen periode meegenomen in onze zoektocht naar de kansen en mogelijkheden van strokenteelt. Op 1 februari willen we je graag meenemen in onze ervaringen met strokenteelt in het afgelopen jaar. Wat ging er goed en waar liggen er nog uitdagingen?

Lees het artikel in Akkerwijzer

6 september 2021: Symposium ‘Samen op weg naar een natuurinclusieve akkerbouw’

Gastspreker Natasja Oerlemans van WNF
Bekijk de presentatie

Gastspreker Suzanne van de Straat van Stichting Het Zeeuwse Landschap
Bekijk de presentatie

27 januari 2021: Webinar ‘Op weg met strokenteelt’
Lees het artikel van Stal en Akker

7 juli en 14 september 2020: Kennismakingsbijeenkomst en excursie naar het strokenteeltproject
Bekijk de presentatie

Boer en inwoner zij aan zij

De resultaten van het strokenteeltproject zullen ook worden gedeeld met de inwoners van Zeeland, overheden en maatschappelijke organisaties. Vergezocht? Zeker niet! De landbouw en maatschappij hebben elkaar harder nodig dan ooit. De uitdagingen waarvoor we staan op het gebied van een evenwichtige voedselproductie en gezonde natuur en leefomgeving gaan ons allemaal aan. Boeren en inwoners van Zeeland kunnen elkaar helpen om de systeeminnovatie naar een toekomstbestendige kringlandbouw vorm te geven in Zeeland en de noodzaak ervan uit te dragen.

Meedoen en meedenken

Heb je een landbouwbedrijf en wil je meedoen met Strokenteelt? Meld je dan hieronder aan als teler. Ook als je geen landbouwbedrijf hebt ben je van harte welkom om mee te denken over de transitie naar een duurzamere vorm van landbouw. Wil je op de hoogte blijven en meedenken over deze systeemverandering, neem dan contact met ons op via het contactformulier.

Op de hoogte blijven en meedenken als teler

Contactformulier voor geïnteresseerden

Het project ‘Naar een toekomstbestendige landbouw in Zeeland; van breed naar smal’ wordt mede gefinancierd uit het Programma voor Plattelandsontwikkeling 2014-2020 voor Nederland (POP3). Dit programma ontvangt een financiële bijdrage uit het Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling (ELFPO): Europa investeert in zijn platteland.