De Westerschelde, die me lief is
Directeur Ira von Harras sprak vanochtend in de drukbezochte rechtbank en op Radio 1. “Wij staan hier vandaag vanuit zorg voor mens en natuur. En wij vragen de Staat der Nederlanden haar verantwoordelijkheid te nemen. Zelf woon ik in Zeeland. Vlakbij de Westerschelde. Die me lief is. De Westerschelde is een van de belangrijkste estuaria van Europa. Onze levensader. Helaas is het ook een van de zwaarst vervuilde wateren van Nederland, onder andere met PFAS. Vroeger zwommen we in dit water, plukten we zeekraal en lamsoor, aten we vis. Nu voelen we ons daar niet meer veilig bij.”
Niet de bedrijven, maar de staat aanklagen
De vervuiling door PFAS raakt de hele Nederlandse samenleving, de bodem, lucht en het water. Bedrijven veroorzaken deze verontreiniging, maar de staat gaat over regelgeving, controle en handhaving. De Nederlandse staat is verantwoordelijk voor de gezondheid van burgers en is verplicht om het recht op leven te beschermen. Tegelijkertijd faciliteert ze overheden om vergunningen voor het lozen van PFAS uit te geven. Von Harras: “wij vragen geen schadevergoeding, maar bescherming van een gezond leven in Nederland. Voor de mens en voor de natuur.”
Stoppen, schoonmaken, onderzoeken
De eisers willen dat de rechter vaststelt dat de staat haar zorgplicht heeft geschonden en dat er per direct structurele maatregelen komen om PFAS–vervuiling te stoppen. Zoals het stoppen met het verlenen van vergunningen en het in kaart brengen waar de vervuiling heeft plaatsgevonden. En een start met schoonmaken, opruimen en onderzoek. Al sinds de jaren zeventig is de wereld op de hoogte van de risico’s van PFAS. Maar er worden steeds nieuwe en complexere chemische samenstellingen van ontwikkeld. Wetenschappelijk onderzoek heeft al effecten aangetoond op de lever en de schildklier en op het immuunsysteem van jonge kinderen. Het is dan ook onaanvaardbaar als bedrijven pas in 2039 aan het Europees emissie- en gebruiksverbod voor alle PFAS zouden hoeven te voldoen.
Voor het meisje in de toekomst
Von Harras eindigde haar pleidooi met: “stelt u zich voor dat een meisje uit de toekomst ons toespreekt. Er zijn twee mogelijke scenario’s. Óf zij spreekt ons aan op onze nalatigheid. En draagt zij de schadelijke gevolgen van de vervuiling. Óf zij bedankt ons omdat wij vandaag de moed hadden om grenzen te stellen aan de PFAS–vervuiling. Dat is de keuze die hier voorligt.” De rechtszaak is gestart in april 2024 en gaat nu een inhoudelijke fase in.
Achtergrondinfo: zeer zorgwekkende stoffen
PFAS zijn chemische stoffen die brand- en vuilwerend zijn. Ze worden onder meer gebruikt in anti-aanbaklagen, blusmiddelen en pizzadozen en zijn nauwelijks afbreekbaar, vandaar de bijnaam ‘forever chemicals’. Er zijn inmiddels meer dan 6000 soorten PFAS bekend, waarvan een aantal in de categorie zeer zorgwekkende stoffen (ZZS). PFAS is een wereldwijd probleem en alleen een totaalverbod zal een begin zijn om deze grote milieuramp te gaan aanpakken. De staat weet dat PFAS een risico vormen: het grondwater is in heel Nederland vervuild, bleek uit onderzoek in 2024. Het RIVM heeft oproepen gedaan om geen eigen eieren meer te eten of groenten uit specifieke moestuinen. Kinderen mogen aan de Nederlandse kust niet meer in het zeeschuim spelen. Uit talloze bloedonderzoeken blijkt dat PFAS te vinden is bij mensen en dieren wereldwijd.
Meer actualiteit: de rechtszaak in de media
Ira von Harras is te beluisteren bij Radio1.
Omroep Zeeland: rechtszaak milieuorganisaties van start
PZC: hoofdrol voor Zeeland in grote PFAS-rechtszaak tegen de Nederlandse staat
Tags:
