Column: Moedig in mijn ongemak

Column: Moedig in mijn ongemak

Er is een stem die geen woorden gebruikt. LUISTER!, was het thema van het Springtij Forum. Dit is een jaarlijks meerdaags fenomeen op Terschelling, waarbij veelal kopstukken uit bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties elkaar ontmoeten, om in een informele inspirerende omgeving van natuur en cultuur over oplossingen voor klimaatontwrichting te praten. Ik was erbij.

7 oktober 2021

’Wees welkom bij onze generatie’. #Typhoon

Dit jaar luisteren we naar de stemmen die niet gehoord worden. Denk daarbij aan de stem van mensen die in de toekomst leven, denk ook aan de stem van de natuur, en de stem van mensen die veraf leven. Maar ook aan de stem van de niet stemmer, de mensen die zich ‘gepakt voelen’ door de overheid of bang zijn dat van alles afgepakt wordt.

Het evenement was mooi opgezet. Ieder kreeg een fiets, je kwam met elkaar aan en kreeg de gelegenheid en begeleiding om even te ‘landen’ op het eiland. Daar waar geen stoplichten zijn, geen snelwegen, geen bruggen en wel heel veel wind. Al het eten was vegetarisch en lokaal en we hanteerden de Chatham House Rule, een basisprincipe dat de vertrouwelijkheid van de bron van de verkregen informatie tijdens een bijeenkomst regelt. Een veilige bedding voor goede gesprekken wat mij betreft.

We werden opgewarmd door bijzondere sprekers. Zo werden we mentaal geprikkeld en uitgedaagd door visonairs, activisten, schrijvers en kunstenaars. Woordtovenaar Typhoon riep ons op om ‘moedig in ons ongemak’ te zijn. En dat heb ik geweten.

Ongemak voelde ik. Al vanaf het moment dat ik op de boot stapte naar het eiland. Ik werd gemaild over een voorstel voor een statement, die we namens veel natuur- en milieuorganisaties, waaronder ook wij als Natuur en Milieu Federaties, richting de organisatie van Springtij wilden sturen. Over sponsoring van het evenement door belangenverenigingen van gas-, olie- en andere fossiele brandstoffen. Onze zorg was greenwashing en ‘zendtijd kopen’. Dat kan natuurlijk niet. Erg goed dat we daar kritisch op blijven. Maar de tekst van onze verklaring was in eerste instantie zo opgesteld dat het leek of die belangenverenigingen überhaupt niet welkom waren op Springtij. Onze toon in die brief was dreigend van aard. Ik las hem en ik werd boos. Verdrietig zelfs.

Zoals je zult begrijpen ben ik ‘van de groene kant’. Ik wil van fossiel af, ben volledig tegen gaswinning in de Wadden (om even in die regio te blijven), ben erg doordrongen van de klimaatontwrichting en de rol van ons mensen daarin. CO₂ moet gereduceerd en ik vind dat het bedrijfsleven haar verantwoordelijkheid moet nemen. We moeten simpelweg KAPPEN met vervuilen. En breek me de bek niet open over PFAS. Dit onderstreept dat we werk te doen hadden op Springtij.

Maar ik was  er NIET om te polariseren. Of om te criminaliseren. Of om te roepen: ’Ik ben beter dan jij, dus jij bent niet welkom!’’ Ik vond onze toon dus pijnlijk. Gefrustreerd en met een diepe zucht besloot ik de woorden van Typhoon ter harte te nemen en bleef moedig in mijn ongemak. En velen met mij. Zo kwamen ongemakkelijke gesprekken op gang.

Ik leerde over Brede Welvaart en over Ecocide, nam deel aan de sessie Einde aan polderen met water en koos expliciet voor het thema Industrie. Eerst de bijeenkomst Industrie & Samenleving, een verstandshuwelijk. En daarna de daaropvolgende en verdiepende sessie Relatietherapie met Industrie. Mensen van Nederlands grootste industrie gingen in gesprek met mensen uit de milieubeweging en vakbonden. Dat was vrij dynamisch. Soms verwijtend, fel, aanvallend of erg verdedigend. Maar uiteindelijk ook kwetsbaar. Mensen durfden fouten toe te geven en opnieuw commitment aan te gaan. Deze sessies gingen voornamelijk over CO₂, uitstoot, opslag, waterstof en aandeelhouders. Ook ging het over de maatschappelijke kosten in relatie tot de maatschappelijke opbrengst. Zeer boeiend en ook onrustig. Ik voelde de hele tijd spanning. Want ik ben doordrongen van de urgentie, gepassioneerd, gedreven en soms ook ongeduldig. Dat zit zelfs in mijn lijf. Iemand zei: ’We kruipen naar een goede toekomst, maar we zouden moeten sprinten’. Hear Hear!

Industrie en samenleving, een verstandshuwelijk?

Ira von Harras was op Springtij bij de sessie Industrie en samenleving, een verstandshuwelijk?  Ze miste de stem van de natuur en die van de mens in de industrie.

7 oktober 2021

Na dit onderdeel werd mij gevraagd te reflecteren en welke stem ik in discussie had gemist. Het ging vooral over techniek en oplossingen en schuldvraag. Daarin miste ik de stem van het waarom. Van de natuur. Het woord biodiversiteit viel ook niet. Ik miste het verhaal van het antropoceen. Dat door ons toedoen de aarde onder druk staat. Over het gevaar voor onze leefomgeving. Wat ik ook miste, was de stem van de mens ín de industrie. Wij zien de industrie als slechtheid ten top. Maar ook de industrie bestaat uit mensen. Hun stem hoorde ik niet. We vergeten vaak dat de industrie bestaat, omdat wij afnemers zijn. Het is daardoor te makkelijk om af te schuiven, de schuld volledig bij een ander te leggen. We hebben 1 aarde, 1 ecosysteem. Wij zijn daarbinnen verantwoordelijk.

We hadden het ook over relatietherapie. Ik vind dat een lastige vergelijking. Want als je als stel uit je problemen probeert te komen, kun je in therapie. Maar als je er niet uitkomt, omdat de verschillen te groot zijn of de haat te intens, dan kun je besluiten uit elkaar te gaan. Misschien wordt het wel een vechtscheiding. Zou dat tussen industrie en samenleving gebeuren, dan ontstaat een patstelling, is er geen weg voorwaarts en is de aarde, inclusief haar inwoners, sowieso de sigaar! Dus leuk of niet… wij MOETEN eruit komen. In gesprek blijven, niet elkaar de tent uitvechten, maar kijken naar wat wél mogelijk is.

Wat me verwonderde en raakte is dat er na de sessie iemand naar me toekwam voor een praatje over dit onderwerp. Ze zei dat ze zich nu ook eindelijk gehoord voelde en dankbaar was dat ik bereid was met haar te praten. Toch eigenlijk te gek voor woorden. Hier gaat iets fundamenteel mis. Ik liet haar daar merken dat ik haar zie, als de persoon die ze is met haar verhaal en niet alleen het bedrijf waar ze voor werkt. En hoewel dit gesprek de klimaatontwrichting niet direct oplost, kies ik iedere dag opnieuw welk mens ik wil zijn, waar ik positieve impact kan hebben en wat ik met mijn stem doe.

Ik neem het thema van Springtij De stem die geen woorden gebruikt. Luister! mee. Ik luister. Verwerk. Adem en blijf in contact met een ander. Met open mind en open hart. En ik kies er heel bewust voor hoé ik mijn eigen stem inzet.

Want voor de aarde, en dus ook voor mezelf, wil ik met liefde in therapie.

Ira von Harras

Tags: