De Europese Commissie bracht in juni 2022 een voorstel uit voor een baanbrekende Natuurherstelwet. Die moet ervoor zorgen dat alle EU-lidstaten aangetaste ecosystemen herstellen en eenmaal herstelde natuur in stand houden. Als je natuur wilt herstellen, zoals het Nederlandse kabinet ook zelf wil, is het logisch dat je het na herstel niet weer verloren laat gaan. Dat zou immers verspilling van geld en inspanningen zijn. Juist door ervoor te zorgen dat er meer en vooral gezondere natuur is, komt er ook weer ruimte voor activiteiten. Natuurherstel en economie gaan zo hand in hand: door de Natuurherstelwet zijn de samenhangende crises op het gebied van biodiversiteit, klimaat en verontreiniging effectief aan te pakken.
Het EU-wetsvoorstel is niet alleen in het belang van planten en dieren, maar ook voor mensen. Wij zijn net zo goed afhankelijk van een gezonde natuur voor ons voedsel, voor schoon water en voor onze gezondheid. Gezonde ecosystemen als veengebieden, graslanden, zoetwatergebieden, zeeën en bossen slaan ook grote hoeveelheden broeikasgassen op en dragen bij aan het beperken van de gevolgen van klimaatverandering.
Verslechteringsverbod
Onderdeel van het EU-voorstel is een ‘verslechteringsverbod’. Dat verbod stelt dat beschermde habitats en leefgebieden van beschermde soorten die hersteld worden niet mogen verslechteren binnen én buiten Natura 2000-gebieden.
En terecht: vorig jaar kwam BirdLife International bijvoorbeeld met een rapport waaruit blijkt dat één op de acht vogelsoorten in de wereld bedreigd is. Daaronder zijn niet alleen zeldzame vogels, maar ook voorheen gewone soorten, die vooral buiten Natura 2000-gebieden voorkomen, zoals de kievit.
In het in maart verschenen Living Planet rapport staat dat de druk op de Nederlandse natuur vooral wordt veroorzaakt door stikstof, droogte en doordat natuurgebieden niet met elkaar verbonden zijn. Dat laat zien dat de toestand van natuur buiten beschermde gebieden van doorslaggevend belang is. Natuurherstel draagt sterk bij aan de oplossing voor de crises waar we nu mee worstelen op het gebied van stikstof, klimaat, biodiversiteit en straks ook nog water. Uit onderzoek van provincies blijkt bovendien dat de natuur in Natura2000-gebieden ook te kampen heeft met deze crises. Deze zogenaamde natuurdoelanalyses bevestigen dan ook het belang van breed natuurherstel.
Er is vooral veel weerstand in Nederland tegen het nieuwe verslechteringsverbod dat gaat gelden voor beschermde habitats buiten Natura 2000-gebieden. De Tweede Kamer heeft recentelijk een motie van de BoerBurgerBeweging aangenomen, met steun van de regeringspartijen VVD, CDA en ChristenUnie. Hierin wordt de regering opgeroepen om zich maximaal in te zetten om dit verslechteringsverbod uit de nieuwe EU-Natuurherstelwet te krijgen, zodat Nederland volgens hen ‘niet op slot’ zou gaan. Dat is een slechte zaak, omdat het precies het tegenovergestelde voorstelt van wat nodig is: verdere afbraak in plaats van herstel. Uit een onderzoek van de Europese Commissie blijkt bovendien dat elke euro die wordt geïnvesteerd in natuurherstel zich dubbel en dwars uitbetaald in economische waarde, dankzij de ecosysteemdiensten die voedselzekerheid, ecosysteem- en klimaatbestendigheid en -mitigatie en menselijke gezondheid ondersteunen.
