Interview: Nico Osse van HemCell over de potentie van biopolymers

5 juli 2022

Nico Osse uit Heinkenszand is oprichter van HemCell.. Hij zit als sinds de jaren 90 in de verpakkingswereld als zelfstandig ondernemer. Hij maakte eerst verpakkingen voor de media- en telecomindustrie en sinds 2014 is hij mede-eigenaar van HemCell, een onderneming die composteerbare polymeren maakt die hij per toeval samenstelde uit palmbladafval.

 

Hoe ben je bij deze uitvinding gekomen, heb daar jaren op zitten broeden, hoe ging dat?

Klanten vroegen mij naar groene oplossingen en ik ging op zoek. In eerste instantie kom je dan bij bestaande bioplastics als PLA uit, maar dat is duur en breekbaar. Een maatje van mij uit India liep in die tijd met een palmblad onder z’n arm waar hij bakjes, pakjes en zakjes van maakte. Dat is overigens al een eeuwenoude manier van verpakken, maar ik had geen interesse om die spullen te verkopen. De verpakking die hij uit het palmblad maakte, was nog erger dan de PLA, het viel helemaal uit elkaar. Ik bleef zitten met twee soorten afval. Het afval van PLA en het afval van het palmblad. Vervolgens gooide ik deze twee afvalsoorten bij elkaar om iets te proberen, en … het HemCell materiaal was geboren. Er kwam een mooi vol product uit waar je het blad bijna helemaal in zag verdwijnen, het loste op in dat PLA. Je kunt van tevoren niet altijd alles bedenken, je moet toch gewoon proberen. Dat is wat ik op hogescholen ook altijd zeg: eerst doen en dan denken! Ik noem het ook wel reversed engineering. Mijn team en ik zorgden voor een patent op het product. Inmiddels is het in zo’n 40 landen zonder veel problemen toegelaten en erkend. Enerzijds betekent dat dat het een wijdverbreide toepassing is en anderzijds dat het een sterk patent is.

 

Wat was jouw motivatie om het anders te doen?

Ik heb mijn hele leven in de verpakkingen gezeten, maar ik zag de wereld natuurlijk ook veranderen. Die dikke boekwerken indertijd bij al die verpakkingen in de telecomwereld, dat kon natuurlijk niet zo doorgaan. Ik ben in eerste instantie ondernemer en je ziet die kansen en mogelijkheden. Als je daar dan iets goeds aan kan bijdragen en kan vergroenen is dat natuurlijk heel erg leuk. Je maakt van twee dingen één, dat is wat het mooi maakt. In India hebben 1500 gezinnen die met het bladmateriaal dat daar van de bomen valt en dat voor ons sorteren en verwerken, extra inkomsten. Er is een coöperatie voor opgericht. Als ze dat niet zouden doen zouden ze geen inkomsten hebben, waren de bladeren afval en zouden die verbrand worden. We zijn via een BioVoice Challenge van KvK betrokken bij Fairtrade Original, maar ook bijvoorbeeld met mogelijk andere dingen. Doordat wij overal patenten hebben kunnen we nu kennis overdragen en investeerders lokaal bescherming geven door het afval lokaal te gaan inzamelen, lokaal te produceren voor een lokale markt. Dat zou mooi zijn! Dan stop je met een heleboel containers rond de wereld te sturen.

 

Hoe lang duurt het ongeveer voordat een product met HemCell  op de koude grond composeert?

Dat hangt van het product af. Een golftee duurt ongeveer een jaar, omdat die bestand moet zijn tegen de klappen van golfers. De tee is dan ook hard samengeperst, in tegenstelling tot bijvoorbeeld een koffiecapsule, die minder hard geperst hoeft te worden. Die composteert sneller. Maar wat is snel? Een bananenschil doet er in de natuur al gauw twee jaar over en dat ziet niemand als vervuiling maar wij moeten voldoen aan de eis van zes maanden. De Australische en Aziatische eis, de strengste in de wereld, die volgen wij. Dat is ook een eis van 6 maanden, maar er blijven geen micro- of nanoplastics achter. Alle verbindingen die er vanaf het begin in zitten, verdwijnen compleet. Dat vind ik eerlijk gezegd veel belangrijker dan de snelheid van composteerbaarheid. Want, die micro- en nanoplastics die zich in andere zogenaamd biologisch afbreekbare kunststoffen bevinden, zitten overal. Die verdwijnen niet meer uit ons milieu.

 

Uit het onlangs verschenen ASN rapport ter gelegenheid van de biodiversiteitsdag kon de conclusie getrokken worden dat Nederlanders zich zorgen maken over de achteruitgang van de natuur. In het bijzonder maakt de Nederlander (67%)  zich druk over zwerfafval. Aan deze zorg wordt gehoor gegeven, want vanaf 5 januari 2023 geldt nieuwe regelgeving: producenten van plastic producten die veel in het zwerfafval voorkomen, betalen de kosten voor het opruimen van (zwerf)afval. Dit geldt onder andere voor verpakkingen, drinkbekers, lichte plastic tassen, vochtige doekjes, tabaksproducten (met filters) en ballonnen. Wat vind je hiervan?

Zwerfafval en dingen weggooien is sowieso niet goed. Als het van HemCell materiaal zou zijn gemaakt betekent het dat het niet dezelfde dag vergaat en als het composteert ziet het er niet gelijk netjes uit. Maar, de plasticsoep had niet bestaan als alles van HemCell materiaal was geweest. Helaas zijn aan de Single use Plastic regelgeving, ook de bioplastics toegevoegd. Dus, dat producenten straks verantwoordelijk zijn voor zwerfafval, daar gaan bioplastics ook bij horen, want die zijn niet per direct weg. Dat is wel een beetje vreemd, want uiteindelijk composteren ze natuurlijk wel. Maar het principe dat de vervuiler betaalt, daar kan ik me wel in vinden.

 

Betekent dat dat we de bioplastics dan wel goed kunnen recyclen?

De cijfers van Ellen MacArthur zeggen dat er in de wereld maar 14% van het materiaal gerecycled wordt. Dat komt omdat het namelijk niet zo makkelijk is. Je kan dingen bij elkaar gooien en dan vermalen, maar wat dan? Want als je een transparant materiaal wil hebben en er zit een vlokje zwart, geel of groen bij, dan is het vervuild en hoe ga je dat eruit krijgen?

 

Recyclen is dus lastig, en up-cyclen, valt dat onder de mogelijkheden?

Wat we nu doen met de Biovoice Challenge met ziekenhuis ZorgSaam in Zeeland en Pharmafilter in Amsterdam, en Cirtec dat is wel de ‘hogeschool’ van naar-nul-afval gaan. Zorgzaam produceert ziekenhuisafval, Pharmafilter maakt van vervuild ziekenhuisafval normaal vervuild afval en wat we met z’n vieren doen is die afvalstroom nog een keer scheiden. Je houdt water en een reststroom over. Dat water is superschoon en wat er verder in die reststroom zit is cellulose. Die cellulose komt van de katoen, kleding en van alles en nog wat, maar ook verschillende fossiele kunststoffen en bioplastics. Die plastics zijn bijna niet meer te scheiden, maar wat we nu hebben uitgevonden is dat we daar het bladmateriaal van HemCell aan kunnen toevoegen. Zo krijg je het aan elkaar ‘geplakt’ en dan kan je er een product van maken. Dat betekent dat je straks idealiter het ziekenhuisafval naar nul hebt teruggebracht. Zelfs het water, ijzer en cellulose dat eruit is gehaald wordt hergebruikt, bijvoorbeeld voor eenmalige producten in het ziekenhuis, en daar zijn we al een héél eind mee!

 

Wat is jouw toekomstdroom?

PLA wordt op een aantal plekken in de wereld geproduceerd. De palmboom die wij hier hebben is een hele bijzondere, waar vroeger de VOC al geld mee verdiende. Die palm groeit over de hele wereld rond de evenaar. Dus ook in Kenia, Uganda, Nigeria, Maleisië, India en in Centraal Amerika. Het mooie is dat je lokaal kan inzamelen, lokaal kan gaan verwerken en daar producten van maken die het HemCell polymeer opleveren dat helemaal biobased- en koude grond composteerbaar is. Voor Europa zullen we het HemCell polymeer nog deze kant op moeten halen, maar voor de andere landen kunnen we het allemaal lokaal doen, dat is de eerste stap. De tweede stap die we nu ontwikkelen, maar waar heel veel geld voor nodig is, is het ontwikkelen van een soort PLA uit lokaal agrarisch afval zoals uien, aardappelschillen en fruitafval. Dan ben je helemaal lokaal/regionaal zelfvoorzienend. Alleen, daar is een grote fabriek voor nodig en daar zijn we gewoon nog niet.

 

 

5 juli 2022

 

Zouden er meer bedrijven moeten komen die met HemCell werken wat jou betreft?

Er is een bedrijf in Limburg dat bioPET maakt en in Noord-Brabant zit een bedrijf dat op basis van zetmeel (aardappelen) biologisch afbreekbare folies maakt voor de industrie. Maar wij concentreren ons heel erg op harde kunststoffen die koude grond composteerbaar zijn. Verder zijn er bedrijven die materialen mengen maar dat maakt nog niet direct tot een nieuw polymeer. En dat is een groot verschil. Er is een reden dat er maar twee of drie van dit soort bedrijven zijn. Er zijn bijvoorbeeld ook maar een paar fossiele kunststof producenten in de wereld. Wat er nodig is, is schaalvergroting in plaats van meer bedrijven die hetzelfde doen. En, om op te schalen zijn enorme investeringen nodig. Ik zou het liefst een omgeving zien die gecreëerd wordt waarin die bedrijven makkelijker kunnen groeien.

 

Hoe gaan we nu verder, naar die afvalvrije wereld?

Ik zou willen dat al het voedsel dat niet in glas of blik gaat, verpakt wordt in bioplastics die composteren. Dat maakt het voor de consument makkelijker om weg te gooien, namelijk: alles in de gft-bak. Dan kan het industrieel of koude grond gecomposteerd en verwerkt worden, er kunnen biomaterialen uitgehaald worden of er kan energie uit opgewekt worden. Dan heb je een zuivere afvalstroom. Je kan ook proberen een ander gebruik, een tweede leven, aan de verpakking te geven. Daarmee verleng je de levenscyclus van het product en wanneer je het weggooit composteert het gewoon. Een ander voorbeeld: we zijn bezig met borden, bekers en bestek die je een seizoen lang kan gebruiken voor op de camping. Je wast ze met de hand af en gooit ze na het zomerseizoen weg. Meermalig gebruik en daarna zijn de borden koude grond composteerbaar.

 

Ten slotte, waar ben je het meest trots op?

Je doet het niet alleen. Ik ben er het meest trost op dat ik om me heen een club mensen heb verzameld en aandeelhouders die, ondanks tegenslagen, je door dik en dun steunen. Dat je toch het vertrouwen met ze weet te creëren, op te bouwen en te behouden zeker bij een startende onderneming in dit gebied. Want, het is niet makkelijk. Anders zou er op elke hoek van de straat wel een HemCell staan maar dat is niet zo.

 

Tags: